Ο τελευταίος πειρασμός

«Τίναξε το κεφάλι κι ολομεμιάς θυμήθηκε πού βρίσκουνταν, ποιος ήταν και γιατί πονούσε. Άγρια αδάμαστη χαρά τον συνεπήρε, όχι, όχι δεν ήταν άναντρος, λιποτάχτης, προδότης, όχι, όχι, ήταν καρφωμένος στον σταυρό, τίμια στάθηκε ως το τέλος, κράτησε το λόγο του, μια αστραπή, τη στιγμή που φώναξε "Ηλί! Ηλί !" και λιποθύμησε, τον άρπαξε ο Πειρασμός και τον πλάνεσε, ψέματα οι χαρές, οι παντρειές, τα παιδιά. Ψέματα τα χούφταλα, ξευτιλισμένα γεροντάκια, που τον φώναζαν άναντρο, λιποτάχτη, προδότη. Όλα, όλα, φαντάσματα του Πονηρού! Ζουν και βασιλεύουν οι Μαθητές του, πήραν τις στεριές και τις θάλασσες και διαλαλούν το Καλό Μαντάτο. Τα πάντα έγιναν όπως πρέπει, δόξα σοι ο Θεός!
Έσυρε φωνή θριαμβευτικιά:
- Τετέλεσται!
Κι ήταν σα να 'λεγε: Όλα αρχίζουν.»
Η δυαδική υπόσταση του Χριστού στάθηκε για μένα πάντα βαθύ, ανεξερεύνητο μυστήριο. Η λαχτάρα, η τόσο ανθρώπινη, η τόσο υπεράνθρωπη, να φτάσει ο άνθρωπος ως τον Θεό ή, πιο σωστά, να επιστρέψει ο άνθρωπος στον Θεό και να ταυτιστεί μαζί του. Η νοσταλγία αυτή, η τόσο μυστική και συνάμα πραγματική, άνοιξε μέσα μου πληγές και πηγές μεγάλες. Από τη νεότητά μου η πρωταρχική αγωνία μου, από όπου πήγαζαν όλες οι χαρές μου κι όλες μου οι πίκρες, ήταν τούτη: η ακατάπαυστη, ανήλεη πάλη ανάμεσα στο πνεύμα και στη σάρκα. (Από τον πρόλογο της έκδοσης)
Ο Καζαντζάκης αποφασίζει να μιλήσει για τον άνθρωπο όπως είναι. Τον άνθρωπο που ο ίδιος πιστεύει και αγαπά πραγματικά, και το αποδεικνύει δίνοντάς του την επιλογή να κάνει την πορεία από το ένα άκρο στο άλλο. Να βυθιστεί στην αμαρτία και να εξαγνιστεί χάρη στη δική του θέληση, σε συνδυασμό με την αγάπη του Θεού και την επιθυμία του να του δώσει κι άλλες ευκαιρίες. (Από κείμενο του Μιχάλη Πιτένη στο bookpress.gr, 8/10/2017)